Historisch voetpad
Een voorbeeld van een wandelroute die vlakbij Ee haar oorsprong heeft is Wandelroute 41 'Tibma – Peasens'. U begint uw route in Tibma, de enige nederzetting in Oostdongeradeel die in de oudste Fuldalijst uit de tweede helft van de 8ste eeuw wordt vermeld onder de naam 'Tippencheim'. Op de grote terp van Tibma heeft ooit een grote stins gestaan: Hobbemasathe, de fundamenten van dit bouwwerk zijn nog aanwezig.
Onder Napoleon nam Willem Alberts, gardenier, landbouwer en koemelker geboren in Tibma, als eerste de naam van zijn dorp aan als familienaam. De eerste Tibma werd zelf slechts 21 jaar, maar de naam leefde voort, zij het niet wijdverspreid. Bij de volkstelling in 1947 telde Nederland nog 3 personen met de naam Tibma.
Uitzonderlijk in noordelijk Oostergo is dat deze nederzetting niet is uitgegroeid tot een kerkdorp. De inwoners kerkten in Ee, op ongeveer een kilometer afstand. Oude kerkepaden herinneren aan deze zondagwandeling.
Wanneer u uw wandeling voortzet, ziet u op de kruising van Hoitensreed en de Hoarnereed aan uw rechterhand een eendenkooi. Deze behoort tot de Van Asperen Einekoaien die nu in eigendom zijn van It Fryske Gea. Oorspronkelijk werden deze eendenkooien (even noordelijker ligt er nog een), gebruikt om eenden voor de consumptie te vangen. Tegenwoordig zijn de Van Asperen Einekoaien rustpunten voor de blauwe reiger, buizerd, boomvalk, ransuil en tuinfluiter. U vervolgt uw route over de Hoarnereed en even verderop komt u dan over de Zuider Ee, evenals de Peasens een oude slenk in het voormalige kweldergebied. Over het water komt u op de Weardwei, die overgaat in de Kleasterwei. Beide namen herinneren aan het premonstratenzer vrouwenklooster Templum Domini (tempel van de Heer) of Silva St. Mariae (woud van de Heilige Maria) dat in het dagelijkse gebruik Weert werd genoemd. Weert komt al voor in de vitae van Siardus die in 1194 tot vijfde abt van het klooster Mariëngaarde in Hallum werd verkozen. In 1511 bezaten de nonnen 34 'beestengras' buitendijks en 300 pondemaat (1 pondemaat is ongeveer 36,75 are) onder de dorpen in de Dongeradelen. Daarnaast had het klooster bezittingen in Niawier, Metslawier, Paesens, Morra, Anjum, Jouswier en Nes.
In 1569 ging het klooster in vlammen op bij een inval van de Watergeuzen (die regelmatig in de Dongeradelen aan land kwamen). Volgens grietman Rinthje van Aytta kwamen de Geuzen op 20 augustus 1569 aan in de Scholback (tegenwoordig Friese Gat). Ze plunderden het klooster, waarbij ze al het tilbare meenamen, waaronder de lakens waarop in zwart garen de namen van de nonnen was gestikt. Eén van deze lakens werd door een Spaanse spion gekocht en naar Groningen gebracht om als bewijs tegen de Geuzen te kunnen worden gebruikt. 1580 luidde het definitieve einde van het klooster in.
Via Morra en haar tweelingdorp Lioessens eindigt uw route bij De Peasens, tegenwoordig een klein riviertje. Deze loopt van Dokkum naar het dorp Peasens, bij de zeedijk. In de middeleeuwen waterde een groot gedeelte van het gebied ten noorden van Dokkum op dit riviertje af. De Paesens is een kronkelend watertje, gevormd door het afvoeren van water naar de Waddenzee en het binnendringen van de zee ver het land in. Rondom de waterloop ontstonden oeverwalcomplexen, die nog steeds prachtig te zien zijn. Volgens de 17de eeuwse cartograaf Schotanus 'plag de mond van de Paesens eertijds zo wijd en diep te zijn, dat men met carvielen en de andere grote schepen tot Lioessens kon invaren'. De 'monding' van het riviertje vormde een aantrekkelijke locatie, al lag Paesens na de aanleg van een eerste dijk van Holwerd, langs Nes, Niawier en Lioessens tot Oostmahorn, nog buitendijks. Bij elk getij slibde er uitstekende bouwgrond aan. Om de steeds terugkerende overstromingen de kop te bieden, werd een tweede dijk aangelegd en kreeg De Paesens zelfs een sluis. Deze heeft twee eeuwen dienst gedaan tot 1449. Het meeste water stroomde toen al via het Bornwerderzijl of via Ezumazijl naar buiten. Drie sluizen was te duur om te onderhouden. De Paesens slibde dicht.
Voor meer informatie over dit historische voetpad (en deze in de omgeving), klik hier.
By accepting you will be accessing a service provided by a third-party external to https://www.dorp-ee.nl/